नेतृत्वको यथार्थपरक अग्निपरीक्षा
✍️ चन्द्रप्रसाद अधिकारी(बरिष्ठ प्राध्यापक, शिक्षाविद्, विश्लेषक तथा अनुसन्धानकर्ता)
राजनीति, विशेषगरी नेपालजस्तो संक्रमणकालीन अवस्थाबाट गुज्रिरहेको देशमा, केवल सत्ताको दौडधुप मात्र होइन; यो त सपनाहरूलाई धरातलीय यथार्थमा बदल्ने, सामाजिक न्याय स्थापित गर्ने र राष्ट्रको भविष्य कोर्ने एक जटिल र निरन्तरको अभियान हो। यस यात्रामा, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) जस्तो इतिहास बोकेको पार्टीको प्रमुख, अर्थात् अध्यक्ष, को काँधमा केवल संगठनात्मक जिम्मेवारी मात्र हुँदैन, बरु कार्यकर्ताको दशकौँ लामो त्याग, जनताको अपार अपेक्षा र राष्ट्रको रूपान्तरणका सपनाहरूको अदम्य भार हुन्छ।
नेपालको सन्दर्भमा, जहाँ राजनीतिक अस्थिरता, गठबन्धनको जटिलता र विचार धारा मैत्री विचलनको अनवरत चक्र चल्छ, त्यहाँ पार्टी अध्यक्षको भूमिका झनै गहन, चुनौतीपूर्ण र यथार्थपरक हुन्छ। प्रमुखले दलभित्रका विभिन्न वैचारिक धार, गुटगत स्वार्थ र व्यावहारिक चुनौतीहरूलाई एकसूत्रमा बाँधेर राष्ट्रिय हितमा डोर्याउन सक्ने साहास राख्न सक्नुपर्छ, अनि मात्रै एउटा पार्टी जीवन्त रहन्छ। बाहिरबाट हेर्दा यो केवल एउटा सर्वोच्च पद देखिन सक्छ, तर भित्रबाट यो एउटा यस्तो अग्निपरीक्षा हो जहाँ अध्यक्षले आफ्ना व्यक्तिगत सुख, सुविधा र आरामलाई सधैका लागि आहुति दिँदै आफ्नो दल र आफनो रास्ट्रको लागि सदैव समर्पित हुडौ एउटा परिपक्क राजनेता हुने निरन्तर कोशिश गरिरहनुपर्छ।
दूरदृष्टि, धैर्य र व्यावहारिक साहसको त्रिवेणी
एक सफल पार्टी अध्यक्षसँग दूरदृष्टिता एउटा गहना हो जुन भएन भने पार्टी बिना लगामको घोडा जस्तै हुन्छ त्येसैले दूरदृष्टिता नेतृत्वमा हुनेपर्छ— जसले वर्तमानका जटिल चुनौतीहरू माझ पनि भविष्यको सम्भावना र रूपान्तरणको मार्गचित्र स्पस्ट रुपमा देख्न सक्ने क्षमताको बिकाश भएको हुनुपर्छ। विशेषगरी नेपाल कम्युनिट पार्टी (माओवादी केन्द्र) जस्तो एउटा छुट्टै इतिहास बोकेको पार्टीको अध्यक्षले २०५२ साल देखि शुरुगरेको जनयुद्धको विरासत र शान्ति प्रक्रियाको अनुभवलाई आत्मसात् गर्दै, समाजवाद उन्मुख यात्रालाई व्यवहारिक रूपमा अघि बढाउने स्पष्ट मार्गचित्र कोर्न सक्ने क्षमता राख्न सक्नुपर्छ। विश्व प्रसिद्द कम्युनिट नेता माओत्सेतुङले भनेका थिए, “लामो यात्रा एक पाइलाबाट सुरु हुन्छ।” नेपालको सन्दर्भमा, पार्टी अध्यक्षको यही दूरदृष्टिपूर्ण एक पाइलाले कार्यकर्ताहरूलाई ऊर्जा दिन्छ, जनतामा विश्वास जगाउँछ र देशलाई सही दिशामा अघि बढाउन विश्वास र प्रेरणा दिन्छ।
पार्टी प्रमुखमा धैर्यताको अपार भण्डार हुनुपर्छ। राजनीतिक यात्रा सधैँ सोझो र स्पस्ट हुँदैन, झन् नेपालको राजनीतिमा यो झनै घुमाउरो र अप्रत्याशित हुने गरेको पाईन्छ। कतिपय मोडमा अनेकौँ आरोह-अवरोह, तीखामिठा आलोचना, आन्तरिक द्वन्द्व र बाह्य व्यवधान आउन सक्छन्। यस्ता बेला पार्टी अध्यक्षले विचलित नभई, संयमताका साथ र दीर्घकालीन उदेश्यलाई विचार गरेर निर्णय लिन सक्नुपर्छ। अध्यक्षको एक गलत निर्णयले दलको मात्र होइन, सिंगो राष्ट्रको भविष्यमा गहिरो प्रभाव पार्न सक्छ। विश्व प्रसिद्द लिडर नेल्सन मन्डेलाले भनेका थिए, “यो सधैं असम्भव देखिन्छ जबसम्म यो गरिँदैन।” पार्टी अध्यक्षको दृढ विश्वास र निरन्तर व्यावहारिक प्रयासले नै असम्भव लाग्ने आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, साँस्कृतिक, धार्मिक, शैक्षिक, नैतिक आदिको रूपान्तरणका लक्ष्यहरू पनि सम्भव बन्न पुग्छन्।
समन्वय, समर्पण र नैतिकताको धरातलीय यथार्थ
पार्टी अध्यक्षले दलभित्रका विभिन्न वैचारिक मतभेद, गुटगत स्वार्थ र व्यक्तिगत आकांक्षाबीच समन्वय स्थापित गर्न सक्नुपर्छ। उहाँ एउटा यस्तो समन्वयकारी शक्ति हुनुपर्छ जसले सबैलाई एकताबद्ध राखेर साझा लक्ष्यतर्फ डोर्याओस्। नेपालको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा दलहरू भित्रको आन्तरिक कलह र उचित समयमा नेतृत्वको समन्वयकारी भूमिकाको अभावले कतिपय महत्त्वपूर्ण क्रान्तिकारी अवसरहरू गुमाएको यथार्थ हामी सामु घाम जतिकै छर्लंग छ। यसैले, पार्टी अध्यक्षको नेतृत्व क्षमताले दललाई कसरी एकताबद्ध राख्छ भन्ने कुराले देशको समग्र प्रगतिमा ठूलो भूमिका रहेको हुन्छ।
अध्यक्ष/प्रमुखको व्यक्तिगत जीवन र नैतिकता पार्टीका लागि मात्र नभई सिंगो समाजका लागि पनि प्रेरणाको स्रोत हुनुपर्छ। विशेषगरी नेपालमा राजनीतिक नेतृत्वप्रति जनविश्वास घट्दै गइरहेको सन्दर्भमा, जब अध्यक्षको आचरण स्वच्छ, पारदर्शी र जनमुखी हुन्छ, तब मात्र कार्यकर्ता र जनताले पार्टी प्रमुखमाथि पूर्णरुपमा विश्वास गर्न सक्छन्। प्लेटोले भनेका थिए, “नेतृत्वको असल व्यवहारले अरूलाई पनि असल बन्न प्रेरित गर्छ।” नेपालको वर्तमान अवस्थामा, जहाँ सुशासनको अभाव र भ्रष्टाचारको जनगुनासो व्याप्त छ, त्यहाँ पार्टी अध्यक्ष/प्रमुखको नैतिक आचरण र त्यागले सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छ र जनतामा नयाँ आशा जगाउन सक्छ।
चुनौतीहरूका बीच पनि अविचलित र यथार्थपरक यात्रा
पार्टी अध्यक्षको यात्रामा सधैँ फूलको बिछ्यौना हुँदैन। कहिलेकाही आन्तरिक विद्रोहको सामना गर्नुपर्छ भने, कहिले प्रमुख प्रतिपक्षी वा गठबन्धनका साझेदारहरूको तीव्र दबाब झेल्नुपर्छ। कहिले जनअपेक्षाको भारीले थिचिन्छ भने, कहिले आफ्नै पार्टीका कमीकमजोरी र विगतका गल्तीहरूको अग्निपरीक्षा दिनुपर्छ। यी सबै चुनौतीका बीच पनि अध्यक्ष/प्रमुखले अविचलित भई आफ्नो गन्तव्यतर्फ अघि बढ्नुपर्छ र उचित समयमा यथार्थपरक निर्णयहरू लिनु सक्नुपर्छ। नेपालीमा एउटा यस्तो उखान छ “कुकुर भुक्दै गर्छ हात्ती लामकिदै गर्छ” त्येसैले कहिलेकाही जनगुनासा आउदै गर्छन पार्टी र र्रास्त्रका लागि लामिक्दै गर्नुपर्छ l
निष्कर्ष: आशाको दियो र भविष्यको मार्ग
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) जस्तो छुटै इतिहास बोकेको र परिवर्तनका लागि लडेको शक्तिको धडकन र त्यस पार्टीका अध्यक्ष नै हुन्। उहाँको दूरदृष्टि, धैर्य, समन्वय क्षमता, नैतिक आचरण र व्यावहारिक समर्पणले नै पार्टीलाई जीवन्त राख्छ, सशक्त बनाउँछ र राष्ट्रको प्रगतिमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिन सक्छ।
वर्तमान राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक चुनौतीहरूको यो जटिल घडीमा, अध्यक्षको काँधमा अझ ठूलो जिम्मेवारी छ— त्यो हो जनतामा आशा जगाउने र देशलाई सही दिशामा अघि बढाउने। पार्टीभित्र देखिएका फरक मतहरू, जस्तै कमरेड जनार्दन शर्मा लगायतका नेताहरूले उठाएका विषयहरूलाई सम्मान गर्दै, ती मतहरूलाई पार्टीको वैचारिक र सांगठनिक सुदृढीकरणको अवसरका रूपमा लिनु नितान्त आवश्यक छ। आन्तरिक बहस र विमर्शलाई स्वस्थ र रचनात्मक दिशातर्फ मोडेर पार्टीलाई एकढिक्का बनाएर अगाडि बढाउनु अहिलेको प्रमुख दायित्व हुन आउँछ। यसैगरी, कमरेड जनार्दन शर्माले पनि आफ्ना विचारहरूलाई पार्टीका आन्तरिक बैठकहरुमा छलफलमा ल्याएर निकास खोज्न सक्नु नै आजको प्रमुख जिम्मेवारी हुन आउँछ।
अन्ततः, वडा, गाउ, जिल्ला, प्रदेश र केन्द्रका अध्यक्ष/प्रमुखको दृढ र यथार्थपरक नेतृत्व, साथै सबै नेता तथा कार्यकर्ताको सामूहिक प्रयत्नले मात्रै नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) ले आफ्ना सैद्धान्तिक लक्ष्यहरूलाई व्यवहारमा उतार्न सक्छ, र नेपालले सामाजिक न्यायसहितको विकास र समृद्धिको नयाँ अध्याय सुरु गर्न सक्छ।
“फुटेर हैन जुटेर अधि बढौं”
“एकता नै बल हो”