नेपालको सेयर बजार: ३००२.०७ को यात्रा पछिको करेक्सन कि ओरालो यात्रा ?

✍️ चन्द्रप्रसाद अधिकारी(बरिष्ठ प्राध्यापक, शिक्षाविद्, विश्लेषक तथा अनुसन्धानकर्ता हुन्)

नेपालको सेयर बजारमा हालै आएको उतारचढावले लगानीकर्ताहरूलाई पुनः एकपटक आशा र त्रासको दोसाँधमा उभ्याएको छ। २०८२ साउन १३ गते मंगलबार नेप्से परिसूचक ३००२.०७ को विन्दुमा पुग्दा लगानीकर्ताहरूमा जुन उत्साह र आशाको सञ्चार भएको थियो, त्यो त्यसपछिका लगातार तीन दिनको कारोबार मै १४३ अंकभन्दा बढीले बजार घट्दा चिन्तामा परिणत भएको छ। बजारको यो तीव्र उतारचढावले लगानीकर्ताहरूका बीचमा विभिन्न तर्कवितर्क र धारणाहरूलाई जन्मिएका छन।

बजारको मनोभाव: आशा र त्रासको दोसाँध

बजारको यो प्रवृत्तिलाई लिएर लगानीकर्ताहरूका बीचमा फरकफरक दृष्टिकोणहरू देखा परेका छन्। केही लगानीकर्ताहरूले यसलाई बजारको सामान्य ‘करेक्सन’ को रूपमा मात्रै हेरेका छन्। १०/१२ दिन लामो समयसम्म बढेको बजारमा नाफा बुक गर्नु स्वाभाविक भएको र बजार बढ्नका लागि आवश्यक सबै सकारात्मक सूचकहरू अझै पनि विद्यमान रहेको उनीहरूको तर्क छ। तर, आज आइतबार एकैदिन ६३.७३ अंकको ठूलो गिरावट आएपछि लगानीकर्ताहरूमा थप त्रास र अनिश्चितता फैलिएको छ।

यस विषयमा इटहरीकी लगानीकर्ता तथा कस्तुरी कलेजकी प्राध्यापक भेषजा काफ्ले भन्नुहुन्छ, “बजारले २९०० को मनोवैज्ञानिक विन्दु पनि पार गरी तल झरेकाले अब केही दिन बजार थप घट्न सक्ने सम्भावना व्यक्त गर्नुभएको छ। उहाँले चार वर्षअघिको रेकर्ड तोडिने आशा भए पनि अहिलेको अवस्था कस्तो होला भनेर भन्न नसकिने बताउनुहुन्छ।“ यस्तै अर्का लगानीकर्ता सुनसरी अडानका निवर्तामन अध्यक्ष सन्तोष ढकालले भन्नुभयो, “बजारको यो प्रवृत्तिलाई ‘साइकोलोजी’ र हल्लामा मात्रै आधारित रहेको बजारको रूपमा व्याख्या गर्नुभएको छ।“

‘हल्ला’ वा ‘आधार’: केमा गर्ने लगानी?

सेयर बजारमा लगानी गर्ने क्रममा सबैभन्दा ठूलो चुनौती भनेको हल्ला र वास्तविकता बीचको भिन्नता छुट्याउनु हो। अहिलेको तीव्र उतारचढाव भएका बेला “साइकोलोजी” र हल्लामा आधारित लगानी गर्ने प्रवृत्ति बढन सक्छ। तर, यस्तो लगानीले प्रायः जोखिम बढाउँछ र दीर्घकालीन रूपमा घाटा हुने सम्भावना हुन्छ।

विश्वका प्रख्यात लगानीकर्ता वारेन बफेटले भनेका छन्, “अरूहरू लोभी हुँदा डराउनुहोस् र अरूहरू डराउँदा लोभी बन्नुहोस्।” (Be fearful when others are greedy and greedy when others are fearful)। बजारको अहिलेको अवस्थामा धेरै लगानीकर्ताहरूमा त्रास फैलिएको छ, जुन यस्ता अवसरहरूलाई सही ढंगले सदुपयोग गर्नुपर्ने संकेत पनि हुन सक्छ। तर, यो सदुपयोग सही विश्लेषणमा आधारित हुनुपर्छ, नकि हल्लामा।

अर्का प्रख्यात लगानीकर्ता बेन्जामिन ग्राहमले भनेका छन्, “लगानीको सबैभन्दा ठूलो चुनौती तपाईंको सबैभन्दा ठूलो शत्रु हो, र त्यो शत्रु तपाईं आफैं हुनुहुन्छ।” (The biggest single problem of the investor—and his worst enemy—is likely to be himself.) बजारको उतारचढावका बेला हामीले आफ्नो भावनात्मक निर्णय र डरलाई नियन्त्रणमा राख्नुपर्छ।

यस्तो नाजुक समयमा, लगानीकर्ताहरूका लागि सबैभन्दा बुद्धिमत्तापूर्ण निर्णय भनेको फन्डामेन्टल विश्लेषणलाई प्राथमिकता दिनु हो। फन्डामेन्टल विश्लेषण भन्नाले कुनै कम्पनीको वित्तीय अवस्था, व्यवस्थापन, नाफाको इतिहास र भविष्यको सम्भावनाको गहिरो अध्ययन गर्नु हो। बलियो फन्डामेन्टल भएका कम्पनीहरूमा लगानी गर्दा बजारमा आउने छोटो अवधिका उतारचढावबाट खासै फरक पर्दैन।

निष्कर्ष: धैर्यता र सुझबुझको आवश्यकता

अहिलेको सेयर बजारको अवस्थाले लगानीकर्ताहरूलाई आफ्नो लगानी रणनीतिमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना गरेको छ। बजारमा आएको गिरावटलाई केवल करेक्सन मानेर बसिरहनु भन्दा बजारको भविष्यको दिशा के होला भन्नेबारेमा गम्भीरतापूर्वक सोच्नुपर्छ।

अन्त्यमा, क्षणिक नाफा खोज्नुभन्दा राम्रो फन्डामेन्टल भएका र दीर्घकालीन वृद्धि क्षमता भएका कम्पनीहरू छनोट गर्नु नै बुद्धिमानी हुन्छ। प्रसिद्ध अर्थशास्त्री जोन मेयनार्ड केन्सले भनेका छन्, “लगानीको सफलता धैर्यता र दूरदर्शितामा निर्भर गर्दछ।” नेपालको सेयर बजारमा अहिलेको उतारचढावको समयमा धैर्यता र सुझबुझका साथ निर्णय लिनु नै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण देखिन्छ। के यो सामान्य करेक्सन मात्रै हो वा बजारले आफ्नो दिशा परिवर्तन गरेको हो, यो आउने केही दिनको कारोबारले स्पष्ट पार्नेछ।

के तपाईं आफ्नो लगानी रणनीतिमा यस किसिमका उतारचढावहरूलाई कसरी व्यवस्थापन गर्नुहुन्छ?